یکی از حیاتی ترین مهارت ها برای هر کمپر و طبیعت گرد، کوهنورد یا مسافر، توانایی جهت یابی است. وقتی در دل جنگل های ناشناخته یا وسعت بی‌پایان کویر قرار می گیریم، کوچک ترین اشتباه می تواند باعث گم شدن و حتی خطرات جانی شود. دانستن روش های متنوع جهت یابی، چه با ابزارهای مدرن و چه تنها با اتکا به طبیعت، به ما کمک می کند همیشه مسیر درست را پیدا کنیم و سفرمان ایمن و لذت بخش باقی بماند. در ادامه با ترفند ها و تکنیک های گوناگون جهت یابی آشنا می‌شویم.
جهت‌یابی با ابزارهای کلاسیک و مدرن
1) قطب نما یار قدیمی طبیعت‌گردان:
قطب نما یکی از ابتدایی ترین و در عین حال مطمئن ترین ابزارهای جهت یابی است. کار با آن ساده است، کافیست قطب نما را صاف در کف دست نگه دارید تا عقربه مغناطیسی آن شمال را نشان دهد. با دانستن شمال، به راحتی سایر جهات اصلی مشخص می‌شوند. البته باید دقت کرد که اشیای فلزی یا دستگاه های الکترونیکی نزدیک قطب نما قرار نگیرند، چون باعث انحراف عقربه می‌شوند.
2) GPS و اپلیکیشن های موبایل:
امروزه تلفن های همراه مجهز به GPS هستند و می توانند دقیق ترین مختصات را نمایش دهند. اپلیکیشن هایی مثل Maps.me یا Komoot حتی بدون اینترنت هم نقشه های آفلاین دارند. با این حال همیشه باید باتری اضافه یا پاوربانک همراه داشته باشید، چون خاموش شدن گوشی در شرایط بحرانی می تواند خطرناک باشد.
3) نقشه های کاغذی:
در کنار فناوری های جدید، هیچ چیز جای نقشه کاغذی خوب را نمی‌گیرد. نقشه اگر با قطب نما ترکیب شود، امکان جهت یابی دقیق و برنامه ریزی مسیر را می دهد. یاد گرفتن خواندن خطوط توپوگرافی روی نقشه می تواند کمک بزرگی در مناطق کوهستانی باشد.
جهت‌یابی با خورشید
خورشید ساده ترین و در دسترس ترین ابزار جهت یابی طبیعی است.
_ طلوع و غروب: خورشید همیشه تقریباً از شرق طلوع و در غرب غروب می کند. این روش به خصوص در کویر های وسیع کاربردی است.
_ روش سایه چوب: یک چوب عمودی در زمین فرو کنید و نوک سایه اش را علامت بزنید. بعد از ۱۵ دقیقه دوباره جای سایه را مشخص کنید. خط بین این دو نقطه تقریباً جهت شرق–غرب را نشان می دهد.
جهت‌یابی با ستاره‌ها
وقتی شب هنگام در دل طبیعت باشید، ستاره ها بهترین راهنما هستند.
_ ستاره قطبی: در نیم کره شمالی، با پیدا کردن صورت فلکی دب اکبر و امتداد دو ستاره جلویی آن، به ستاره قطبی می‌رسید. این ستاره همیشه شمال را نشان می‌دهد.
_ صورت های فلکی: صورت فلکی جبار (شکارچی) معمولاً در زمستان دیده می‌شود و سه ستاره کمربندش جهت شرق–غرب را مشخص می‌کنند.
جهت‌یابی با ماه
ماه هم می تواند راهنمای خوبی باشد.
_ وقتی هلال ماه رو به بالا باشد (مثل کاسه)، اگر خطی بین دو سر هلال بکشید و امتداد دهید، جایی که به افق برسد تقریباً جنوب را نشان می دهد.
_ موقعیت ماه در آسمان نیز بسته به ساعت شب تغییر می‌کند؛ به‌طور کلی در نیمه اول شب ماه در شرق و در نیمه دوم شب در غرب قرار دارد.
جهت‌یابی با نشانه‌های طبیعی
1) خزه و گیاهان:
خزه معمولاً در نیم کره شمالی بیشتر در سمت شمال تنه درختان رشد می‌کند، چون آن بخش کمتر نور خورشید می گیرد و مرطوب تر است. البته این روش صد در صدی نیست و باید با نشانه های دیگر ترکیب شود.
2) مسیر آب:
جریان آب معمولاً از ارتفاعات به سمت پایین حرکت می کند و اغلب به رودخانه های بزرگ تر یا در نهایت به روستاها و مناطق مسکونی می رسد. دنبال کردن مسیر آب یکی از بهترین روش ها برای خروج از جنگل است.
3) شیب زمین:
در کوهستان ها، دامنه های جنوبی در نیم کره شمالی معمولاً خشک تر و کم‌گیاه ترند، چون آفتاب بیشتری می گیرند. این تفاوت می تواند برای تشخیص جهت مفید باشد.
روش های مخصوص مناطق مختلف
1) در کویر:
در طول روز خورشید و سایه بهترین راهنما هستند.
شب ها ستاره ها به ویژه ستاره قطبی کمک بزرگی می کنند.
جهت وزش باد و شکل تپه های ماسه ای هم می تواند سرنخ بدهد.
2) در جنگل
مسیر رود ها و جریان آب را دنبال کنید.
درختان تنومند تر معمولاً در سمت جنوبی رشد بیشتری دارند.
استفاده از نشانه گذاری مثل بستن پارچه به شاخه ها مانع از گم شدن مسیر برگشت می‌شود.
3) در کوهستان
مسیر برفچال ها اغلب به سمت شمال است، چون کمتر در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند.
دره‌ها معمولاً به رودخانه های اصلی منتهی می شوند.
نشانه های انسانی مثل مسیرهای پاکوب یا رد حیوانات نیز می توانند کمک کنند.
ترفندهای خلاقانه جهت یابی
_ استفاده از ساعت عقربه ای: اگر عقربه ساعت را به سمت خورشید بگیرید، نیم‌ساز زاویه بین عقربه و عدد ۱۲، جهت جنوب را نشان می دهد.
_ چراغ قوه و مداد: در شب، با قرار دادن مداد روی زمین و تاباندن چراغ قوه عمود، می توان روش سایه چوب را شبیه سازی کرد.
_ رفتار حیوانات: پرندگان مهاجر معمولاً در زمان های مشخصی از سال به سمت شمال یا جنوب حرکت می کنند. حتی مسیر حرکت مورچه ها و زنبور ها هم گاهی نشان دهنده آب یا منابع غذایی نزدیک است.
و در انتها باید بدانید که جهت یابی هنری است که ترکیبی از علم، تجربه و دقت به طبیعت است. هیچ کدام از روش ها به‌تنهایی صد در صد قابل اعتماد نیستند، اما وقتی چند روش را با هم ترکیب کنیم، احتمال خطا به حداقل می رسد. یاد گرفتن این مهارت ها نه تنها ایمنی سفر های کمپینگ و طبیعت گردی را افزایش می دهد، بلکه لذت حضور در دل طبیعت را هم چند برابر می کند.
دیدگاه خود را بنویسید